Trong guồng quay hối hả của cuộc sống hiện đại, Hợp tác xã (HTX) Sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ từ tre, nứa Đỗ Xuyên thuộc xã Liên Minh, tỉnh Phú Thọ, vẫn bền bỉ giữ gìn tinh hoa nghề mây tre đan truyền thống của quê hương. HTX được thành lập với mục tiêu vừa bảo tồn bản sắc văn hóa làng nghề, vừa tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương. Tại đây, những bàn tay khéo léo của các nghệ nhân giàu kinh nghiệm hòa cùng sức trẻ sáng tạo, công nghệ hiện đại, để mỗi sản phẩm không chỉ bền, đẹp mà còn đáp ứng yêu cầu khắt khe của người tiêu dùng.
Từ lâu, làng Đỗ Xuyên đã nổi tiếng với nghề sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ từ tre, nứa, hình thành qua nhiều thế hệ, góp phần lưu giữ nét văn hóa truyền thống và tạo việc làm cho người dân. Tuy nhiên, khi nhu cầu thị trường ngày càng đa dạng, yêu cầu về mẫu mã, chất lượng và khả năng tiêu thụ ngày càng cao, mô hình sản xuất nhỏ lẻ theo hộ gia đình trong làng nghề bộc lộ nhiều hạn chế: khó tiếp cận vốn, thiếu liên kết trong khâu cung ứng nguyên liệu, sản xuất rời rạc, chưa xây dựng được thương hiệu chung. Trước thực tế đó, năm 2022, Hợp tác xã Sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ từ tre, nứa Đỗ Xuyên được thành lập, tập hợp các hộ sản xuất cùng liên kết, chuẩn hóa quy trình, nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng thị trường, đồng thời giữ gìn và phát huy giá trị truyền thống của làng nghề trong bối cảnh hội nhập.
Quá trình sản xuất, hoàn thiện sản phẩm đồ thủ công mỹ nghệ từ tre, nứa đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo ở từng công đoạn. Sau khi tre, nứa được lựa chọn kỹ lưỡng và xử lý chống mối mọt, nguyên liệu được chẻ, vót, uốn theo hình dáng thiết kế. Người thợ tiến hành đan, ghép hoặc tạo hình khung, đảm bảo độ chắc chắn và cân đối. Tiếp đó, bề mặt sản phẩm được mài nhẵn, loại bỏ các ba via và khuyết tật tự nhiên của tre, nứa. Khâu hoàn thiện quan trọng là xử lý màu và phủ lớp sơn bóng hoặc sơn PU, vừa tạo độ thẩm mỹ, vừa bảo vệ sản phẩm trước tác động của môi trường. Cuối cùng, sản phẩm được kiểm tra chất lượng, chỉnh sửa những chi tiết nhỏ trước khi đóng gói, sẵn sàng đưa ra thị trường.
Đến nay, HTX Đỗ Xuyên ghi dấu ấn khi có tới 8 sản phẩm đạt chuẩn OCOP 4 sao cấp tỉnh, tiêu biểu như: Bình hoa “Con Rồng cháu Tiên”, bình hoa “Ươm mầm phát triển”, mâm nứa chắp “Tre xanh Việt Nam” hay khay “Biển bạc”. Đây là sự khẳng định cho chất lượng, tính thẩm mỹ và giá trị văn hóa của sản phẩm. Những năm gần đây, HTX duy trì sản xuất hàng triệu sản phẩm mỗi năm, doanh thu ổn định trên 8 tỷ đồng. Riêng năm 2024, nhờ mở rộng thị trường và đa dạng hóa mẫu mã, doanh thu đạt khoảng 9,5 tỷ đồng, tăng hơn 15% so với năm trước. HTX tạo việc làm thường xuyên cho 25 - 30 lao động, thu nhập bình quân 4 - 5 triệu đồng/người/tháng; đặc biệt, HTX đã tạo việc làm ổn định cho 02 lao động khuyết tật người địa phương.
Không chỉ vững vàng ở thị trường trong nước, HTX Sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ từ tre, nứa Đỗ Xuyên còn xuất khẩu sản phẩm sang thị trường các nước Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ và một số nước châu Âu. Mỗi sản phẩm đều tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn chất lượng, mẫu mã và an toàn môi trường, góp phần đưa thương hiệu mây tre đan Đỗ Xuyên vươn xa, trở thành “đại sứ” quảng bá văn hóa Việt trên trường quốc tế. Hướng tới tương lai, HTX tiếp tục triển khai chiến lược phát triển bền vững như: sử dụng nguyên liệu tre, nứa được khai thác hợp lý, đảm bảo tái sinh; đồng thời sáng tạo những thiết kế hiện đại, phù hợp thị hiếu người tiêu dùng trẻ. Mục tiêu đến năm 2030, HTX sẽ tăng gấp đôi sản lượng xuất khẩu, mở rộng sang các dòng sản phẩm nội thất cao cấp và quà tặng lưu niệm.
Bằng sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và đổi mới, HTX Sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ từ tre, nứa Đỗ Xuyên đã khẳng định vị thế vững chắc trong lĩnh vực sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ, đóng góp tích cực cho kinh tế địa phương, giữ gìn bản sắc văn hóa và nâng cao đời sống thành viên, góp phần nâng cao vị thế kinh tế tâp thể trên địa bàn tỉnh Phú Thọ.
Lê Đỗ Ngọc Quỳnh
Liên minh HTX tỉnh Phú Thọ