Hồng không hạt Gia Thanh từ lâu đã được nhiều người biết đến là đặc sản vùng đất Gia Thanh, Phù Ninh, Phú Thọ. Những năm gần đây, cây Hồng đã trở thành loại cây trồng thế mạnh, giúp cho bà con nơi đây có hướng đi mới, vươn lên làm giàu. Trong tiết trời dịu mát của mùa thu, ở miền quê Gia Thanh đẹp hơn khi có những vườn hồng sai trĩu quả, hoạt động thu hái, du khách thăm quan nhộn nhịp đến với xã Gia Thanh, huyện Phù Ninh.
Hồng Gia Thanh là một loại Hồng rất đặc sắc không có hạt, có hương vị thơm ngon đặc trưng, quả to, dáng quả thuôn dài, khi chín quả có màu vàng sáng, ăn giòn, vị ngọt sắc; nếu ta cắt ngang quả Hồng ta sẽ thấy hình hoa thị 8 cánh đều nhau rất đẹp mắt. Không chỉ là loại quả rất được ưa chuộng vì ngon, ngọt, giòn, dễ ăn, mà Hồng không hạt Gia Thanh còn cung cấp nguồn dưỡng chất rất phong phú như vitamin A, C; photpho, canxi, sắt... rất tốt cho sức khỏe. Theo chia sẻ của các ông, bà đã trồng Hồng lâu năm, Hồng không hạt Gia Thanh chỉ phù hợp với thổ nhưỡng ở nơi đây, nếu đem giống này đi trồng nơi khác thì cây vẫn phát triển, cho quả to, đẹp nhưng bên trong quả sẽ bị rỗng, không có màu vàng sáng đặc trưng và vị rất nhạt; thậm chí trên địa bàn xã Gia Thanh cũng chỉ có 6/8 khu có chất đất phù hợp để trồng giống Hồng này cho ra những trái Hồng đạt chất lượng tốt, còn 2 xã còn lại chất lượng Hồng không đặc trưng.
Với những đặc trưng và lợi thế đó, tháng 9/2022 Hồng không hạt Gia Thanh của HTX dịch vụ Nông nghiệp Gia Thanh - xã Gia Thanh, huyện Phù Ninh đã được UBND tỉnh công nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao cấp tỉnh. Được sự quan tâm tạo điều kiện của tỉnh, các sở, ngành và huyện Phù Ninh sản phẩm Hồng không hạt Gia Thanh đã có bao bì, nhãn mác, tem truy xuất nguồn gốc rõ ràng, đây là điều kiện để quả thơm ngon đặc sản nổi tiếng này đi mọi miền của tổ quốc, là món quà ý nghĩa và không thể thiếu trong mâm ngũ quả dịp tết Trung Thu của nhiều gia đình.
Hiện nay, ở xã Gia Thanh hầu hết các hộ đều trồng Hồng, hộ ít thì vài cây trồng xen kẽ trong vườn, hộ nhiều thì có 2ha; tổng diện tích trồng Hồng không hạt Gia Thanh của huyện Phù Ninh khoảng 150 ha, trong đó 70 ha đã cho thu hoạch được trồng tản mạn trong các khu vườn của các hộ gia đình. Đối với cây Hồng trồng mới thì từ 3 - 4 năm tuổi mới bắt đầu cho quả, năng suất quả đạt cao và ổn định khi cây đạt 8-9 năm tuổi. Năng suất bình quân đạt khoảng 8-10 tấn/ha, doanh thu bình quân hiện nay khoảng trên 400 triệu đồng/ha, giá bán hiện nay dao động từ 50.000 - 60.000 đồng/kg.
Có một công đoạn khá quan trọng đó là kỹ thuật ngâm Hồng, bà con nơi đây chia sẻ: Muốn có Hồng ngon, ăn có vị đặc trưng, giòn, ngọt, không chát thì Hồng sau khi hái phải được ngâm đúng kỹ thuật. Khi hái chọn những quả Hồng vừa chín đến, vỏ bên ngoài hơi ngả sang màu vàng, hái không để quả bị dập, sứt; sau khi hái, cho Hồng vào nước sạch, ngâm 2 ngày 3 đêm hoặc 2 đêm 3 ngày để quả Hồng nhả hết nhựa chát bên trong và ngày thay nước 2 lần; khi vớt Hồng ra để ráo nước 1 ngày, lúc này thưởng thức Hồng mới tròn hương vị.
Ông Hán Công Khanh - Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Gia Thanh (HTX) cho biết: “Hàng năm, cứ vào thời điểm đầu tháng 8 âm lịch, không khí bắt đầu nhộn nhịp trên khắp các đường làng, ngõ xóm xã Gia Thanh; người dân nơi đây khẩn trương thu hoạch để đưa ra thị trường phục vụ người tiêu dùng, các xe thu mua nối đuôi nhau xếp hàng từ đầu làng. Do năm nay là năm nhuận, từ đầu tháng 7 âm lịch Hồng Gia Thanh đã bắt đầu là thời điểm chính vụ. Tuy nhiên, thời tiết năm nay không thuận lợi, mưa nhiều vào đúng đợt cây đang ra quả non, gây rụng quả hàng loạt nên đã ảnh hưởng lớn đến sản lượng. Do sản lượng ít nên Hồng năm nay lại được giá hơn những năm trước, hầu hết tất cả các vườn Hồng đều đã có người đặt mua cách đây vài tháng.
Xác định cây Hồng không hạt Gia Thanh là cây trồng chính, mang lại giá trị kinh tế cao cho bà con nên HTX đã định hướng mở rộng diện tích trồng cây Hồng Gia Thanh; Một mặt tập trung chăm sóc vườn Hồng hiện có và đặc biệt quan tâm chăm sóc những cây đã cho quả, cần tiến hành tỉa cành, tạo tán, có chế độ phân bón (đặc biệt bón phân kali), nước tưới hợp lý để bù đắp lại dinh dưỡng nuôi quả vụ trước, tiếp tục cho những trái ngọt vào vụ mùa sau. Mặt khác, HTX sẽ tiếp tục vận động, khuyến khích thành viên HTX mở rộng diện tích trồng trồng mới khoảng 10 - 20 ha cây Hồng Gia Thanh trên địa bàn xã; để có giống tốt đạt tiêu chuẩn chất lượng, HTX đã triển khai tuyển chọn những cây hồng giống ưu tú để có kế hoạch giữ gìn bảo vệ làm nguồn giống cung cấp lâu dài cho sản xuất, giống Hồng Gia Thanh không có hạt nên được nhân giống bằng phương pháp tách rễ; đồng thời khai thác những diện tích đất cây trồng khác kém hiệu quả chuyển đổi trồng cây Hồng. HTX cũng đã hướng dẫn kỹ thuật trồng, chăm sóc cây Hồng mới rất chi tiết cụ thể; thời vụ thích hợp để trồng Hồng vào mùa xuân, từ tháng 1 đến tháng 2 âm lịch; mật độ trồng từ 270 - 400 cây/ha, tuỳ vào độ dốc của đất; hố trồng 80 x 80 x 80 cm; phân bón lót 10 - 15 kg phân chuồng hoai mục + 0,5 kg super lân + 0,2 - 0,3 kg kali/hố; lấp đất 20 -30 cm, không để rễ cây tiếp xúc trực tiếp với phân; khi trồng vun cao, nèn chặt gốc, nên có cây chống để cây dễ bén rễ và quá trình sinh trưởng phát triển sau được chăm sóc đúng theo quy trình kỹ thuật; sau khoảng từ 3 - 4 năm, Hồng sẽ bắt đầu ra hoa, kết trái.
Với tuổi cây lên đến 70 - 80 năm, người dân nơi đây coi vườn Hồng là “của để dành” cho con cháu bởi cây Hồng có thời gian thu hoạch dài, cây càng già chất lượng quả càng ngon. Với sự quan tâm tạo điều kiện của tỉnh, huyện và định hướng phát triển của HTX nông nghiệp Gia Thanh, hy vọng cây Hồng là một hướng đi đột phá, phát triển lợi thế độc đáo của địa phương, góp phần giúp người dân làm giàu trên quê hương Đất Tổ./.
Phương Thu
Liên minh HTX tỉnh Phú Thọ