Trong xu thế chuyển đổi nền nông nghiệp theo hướng bền vững, Hợp tác xã Xây dựng và Dịch vụ vận tải nông nghiệp Duy Khánh (HTX Duy Khánh), xã Văn Lang, tỉnh Phú Thọ đang khẳng định vai trò trong tổ chức sản xuất, liên kết chuỗi và gia tăng giá trị nông sản địa phương, đặc biệt là cây bí xanh Văn Lang, sản phẩm chủ lực mang đậm dấu ấn vùng miền.
Trước thực trạng “được mùa, mất giá” kéo dài nhiều năm, từ năm 2020, HTX Duy Khánh đã chủ động tổ chức lại sản xuất theo hướng hàng hóa, bài bản và chuyên nghiệp. Với sự tham gia của 147 hộ dân, HTX quy hoạch hơn 30 ha vùng trồng bí xanh tập trung, đồng thời áp dụng quy trình canh tác an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP. Toàn bộ quá trình sản xuất từ khâu chọn giống, chăm sóc đến thu hoạch, đều được kiểm soát nghiêm ngặt nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm và chất lượng nông sản. Đặc biệt, việc ứng dụng kỹ thuật trồng bí bằng giàn lưới thay cho phương pháp truyền thống đã giúp nâng cao năng suất, mẫu mã và hiệu quả canh tác. Nhờ đó, mỗi năm HTX thu hoạch khoảng 500 tấn bí xanh, chủ yếu tiêu thụ dưới dạng quả tươi với mức giá từ 8.000 - 10.000 đồng/kg, mang lại doanh thu ước đạt từ 4 - 5 tỷ đồng/năm.
Không chỉ chú trọng khâu sản xuất, HTX Duy Khánh còn đặc biệt quan tâm đến việc xây dựng thương hiệu và phát triển sản phẩm OCOP. Năm 2023, sản phẩm bí xanh tươi Văn Lang chính thức được công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao, mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường lớn, hạn chế tình trạng lệ thuộc vào thương lái và giá cả bấp bênh. Bên cạnh đó, HTX đang từng bước khẳng định vị thế trên thị trường thông qua việc phát triển nhãn hiệu tập thể “Bí xanh Văn Lang”.
Nhận thức rõ tiềm năng từ chế biến sâu trong việc nâng cao giá trị gia tăng, từ năm 2023, HTX Duy Khánh đã đầu tư hệ thống sấy lạnh hiện đại để sản xuất sản phẩm mới, “Trà bí xanh sấy lạnh”. Trước đây, người dân chỉ phơi bí theo cách thủ công, phụ thuộc vào thời tiết, khiến chất lượng không ổn định. Với dây chuyền khép kín gồm 6 bước (chọn nguyên liệu, rửa, thái lát, sấy lạnh, sao vàng hạ thổ, đóng gói), sản phẩm trà bí giữ nguyên hương vị và dưỡng chất, có thể pha cùng lá dứa, cỏ ngọt hoặc đường phèn, trở thành thức uống giải nhiệt, tốt cho sức khỏe. Mỗi năm, HTX chế biến từ 1 - 1,5 tấn trà khô, tương đương 0,3% tổng sản lượng bí xanh, nhưng mang lại giá trị vượt trội. Trà được đóng gói dưới hai quy cách: hộp 150g (giá 60.000 đồng) và hộp 250g (giá 100.000 đồng), tương đương khoảng 400.000 đồng/kg, tăng gần 200% giá trị so với nguyên liệu tươi. Doanh thu từ sản phẩm trà ước đạt 400 - 600 triệu đồng/năm, góp phần nâng tổng doanh thu toàn HTX lên mức 4,4 - 5,6 tỷ đồng mỗi năm.
Sự phát triển toàn diện của HTX Duy Khánh không chỉ thể hiện qua các con số tăng trưởng, mà còn nằm ở giá trị cộng đồng: tạo việc làm ổn định cho hàng chục lao động tại địa phương, với mức thu nhập trung bình 4 - 6 triệu đồng/người/tháng. Đặc biệt, việc chuyển đổi mô hình từ sản xuất nhỏ lẻ sang chuỗi giá trị khép kín đã góp phần thay đổi tư duy sản xuất của người dân, thúc đẩy tinh thần đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp nông thôn. Năm 2024, sản phẩm trà bí xanh sấy lạnh tiếp tục được công nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh. HTX đang triển khai nghiên cứu thêm dòng sản phẩm trà túi lọc, hướng đến tiện ích tiêu dùng và mở rộng hệ thống phân phối ra các kênh bán lẻ hiện đại.
Lấy đổi mới làm nền tảng, HTX Duy Khánh đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu “làm nông thông minh” gắn với phát triển bền vững. Mô hình hoạt động của HTX không chỉ góp phần nâng cao thu nhập cho người dân Văn Lang mà còn là điểm sáng trong chương trình xây dựng nông thôn mới và phát triển kinh tế tập thể của tỉnh Phú Thọ. Với tầm nhìn dài hạn, sự chủ động và quyết tâm, HTX Duy Khánh đang khẳng định thương hiệu nông sản địa phương, nơi sản phẩm không chỉ dừng lại ở “ngon” mà còn mang trong mình giá trị của sự an toàn, đổi mới và bản sắc vùng miền, vùng đất Tổ mẫu Âu Cơ giàu truyền thống văn hóa.
Lê Đỗ Ngọc Quỳnh
Liên minh HTX tỉnh Phú Thọ