Mỹ Thuận là xã miền núi của huyện Tân Sơn. Có diện tích đất đồi, rừng rộng lớn hàng nghìn héc-ta; có nhiều loại cây có hoa, thuận lợi để phát triển nghề nuôi ong mật. Tận dụng lợi thế đó, nhiều hộ thành viên của Hợp tác xã (HTX) dịch vụ nông lâm nghiệp Mỹ Thuận đã phát triển nghề nuôi ong lấy mật và từng bước vươn lên, thoát nghèo.
Được thành lập từ năm 2014, lúc đầu HTX chủ yếu tập trung vào lĩnh vực cung cấp dịch vụ đầu vào cho sản xuất nông nghiệp trên địa bàn, nhưng đến nay HTX đã chuyển hướng chính sang nuôi ong lấy mật. Trước kia, nuôi ong lấy mật được xem là nghề tay trái, mỗi hộ chỉ vài chục đàn nhỏ lẻ, kể từ khi tham gia HTX đến nay hộ thành viên nuôi ít nhất cũng hơn 100 đàn, hộ nuôi nhiều là trên 600 đàn. Giờ đây nuôi ong đã trở thành nguồn thu nhập chính của các hộ thành viên HTX Mỹ Thuận. Qua đó, giúp những hộ thành viên nuôi ong có thêm nguồn thu nhập ổn định, từng bước vươn lên làm giàu. Hiện nay, HTX có 14 hộ thành viên đều là hộ thuộc đồng bào dân tộc thiểu số, có tổng đàn ong là 2.200 đàn, sản lượng mật trung bình của HTX đạt trên 40 tấn/năm, với nhiều loại sản phẩm khác nhau được HTX bán với mức giá dao động từ 100.000 - 300.000 nghìn đồng/lít. Với sản lượng bán ra năm 2023, HTX đã đạt doanh thu trên 6 tỷ đồng/năm, sau khi trừ hết chi phí, trung bình mỗi hộ thành viên có thu nhập từ 150 - 250 triệu đồng/năm.
Ông Đinh Trọng Tâm - Giám đốc HTX, cũng là một trong những hộ có nhiều năm gắn bó với nghề nuôi ong lấy mật, cho biết: Nuôi ong lấy mật là một hình thức khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên bền vững, góp phần bảo vệ môi trường và tăng thu nhập cho người dân. Để phát triển đàn ong, các thành viên, người dân chỉ cần đầu tư mua giống tốt lúc ban đầu, sau đó có thể tự tách ong chúa sang tổ khác để tăng đàn, thùng gỗ làm tổ cho ong cũng khá rẻ, khoảng 300.000 nghìn đồng/01 thùng, dễ mua, nhiều hộ có thể tự làm do tận dụng được nguồn gỗ có sẵn. Nhờ đặc tính cho mật ong quanh năm nên kể cả đối với những đàn ong chỉ mới tách tổ được khoảng 20 ngày là đã có thể cho thu hoạch mật, tuy nhiên theo kinh nghiệm của ông Tâm, dù thời gian thu hoạch mật kéo dài quanh năm, song tháng ba vẫn là thời điểm thu hoạch mật được nhiều và ngon nhất, vì tháng 3 hằng năm được coi là mùa con ong đi lấy mật, bởi đây là thời điểm tiết trời ấm áp, có nhiều hoa, để chúng làm thức ăn.
Hiện các thành viên của HTX đang nuôi 02 loại ong là ong nội và ong ngoại. Thời gian nuôi chính vẫn tại địa phương, nhưng từ tháng 8 đến tháng 10, HTX phải di chuyển đàn ong đến vùng sông Mã, tỉnh Sơn La, cuối năm lại phải di chuyển đàn ong đến tỉnh Đắk Lắk để lấy mật hoa cà phê. Mặc dù tốn nhiều công chăm sóc, chi phí vận chuyển nhưng nhờ có các loại hoa rừng phong phú, đa dạng nên mật ong của HTX có sản lượng cao, chất lượng tốt, rất thơm, ngọt, khi tách nước đúng tiêu chuẩn sẽ bảo quản được lâu mà không bị chua và không bị đóng đường; nhờ vậy mà mật ong của HTX làm ra đến đâu, được tiêu thụ hết luôn đến đấy.
Với sản lượng mật trên 40.000 lít/năm, vấn đề tìm đầu ra ổn định cho sản phẩm mới thực sự là bài toán khó đối với HTX và các thành viên. Mặc dù sản phẩm mật ong của HTX đã được bán ở nhiều tỉnh thành như: Phú Thọ, Hưng Yên, Hải Dương, Hà Nội, Bắc Ninh... với nhiều hình thức bán hàng như: Ký hợp đồng bao tiêu, phát triển địa lý, bán lẻ theo cách truyền thống và bán hàng trên các nền tảng mạng xã hội. Song thị trường của sản phẩm chưa có tính ổn định lâu dài, do phải cạnh tranh với sản phẩm mật ong của các địa phương khác trong cả nước. Ý thức được điều đó, HTX đã rất chú trọng đến chất lượng sản phẩm, quan tâm đến bao bì, tem nhãn, các chứng nhận chất lượng sản phẩm nhằm tạo niềm tin cho người tiêu dùng. Năm 2022, HTX đã được chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao cho sản phẩm “Mật ong rừng Mỹ Thuận”. Đây là tiền đề tốt để sản phẩm của HTX có đủ sức cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài tỉnh.
Mặc dù việc phát triển đàn ong rất tốt, tuy nhiên đến nay HTX vẫn chưa có điều kiện để đầu tư mua sắm các máy móc thiết bị hiện đại để sơ chế, chế biến sản phẩm, như máy hạ thủy phần (máy tách nước)… Hiện HTX vẫn phải vận chuyển mật đến HTX nuôi ong Thanh Thủy (xã Tu Vũ, huyện Thanh Thủy) để thuê tách nước, việc này làm cho chi phí trên một lít mật ong tăng thêm từ 5.000 - 10.000 nghìn đồng/lít. HTX mong muốn, trong thời gian tới, ngoài việc được quan tâm từ các cấp, các ngành, HTX dịch vụ nông lâm nghiệp Mỹ Thuận rất mong được các cơ quan của tỉnh tiếp tục hỗ trợ hoàn thiện bao bì, nhãn mác, xây dựng thương hiệu; đặc biệt hỗ trợ máy hạ thủy phần để HTX có thể chủ động trong các khâu sản xuất và cho ra thị trường những sản phẩm chất lượng tốt nhất; đủ sức cạnh tranh với các sản phẩm mật ong trên thị trường hiện nay. Góp phần tăng thu nhập và làm giàu cho các thành viên HTX và người dân nuôi ong trên địa bàn xã Mỹ Thuận.
Nguyễn Hồng Sơn
Liên minh HTX tỉnh Phú Thọ