Hồ Ngòi Giành thuộc địa bàn xã Trung Sơn, huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ, với dung tích thiết kế gần 37 triệu m3, với diện tích mặt nước rộng lớn là điều kiện lý tưởng cho phát triển thủy sản nước ngọt. Nắm bắt được cơ hội đó, HTX dịch vụ nuôi trồng thủy sản Yên Lập (HTX thủy sản Yên Lập) đã chủ động xây dựng phương án và xin cấp phép, ngày 15/12/2022 HTX đã chính thức được Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh cấp phép triển khai dự án nuôi cá lồng trên lòng hồ Ngòi Giành với tổng diện tích mặt nước là 5,7 ha, tại khu vực eo đá đen của lòng hồ Ngòi Giành.
Hiện nay HTX thủy sản Yên Lập đang triển khai nuôi 10 lồng cá, với tổng diện tích là 540 m2, nuôi các loại như: cá Chép giòn, cá Trắm giòn, cá Rô phi, cá Ngạnh, cá Bò... Qua 05 tháng nuôi trồng, về cơ bản các loại cá thích nghi tốt với môi trường nước của lòng hồ, các loại cá đều sinh trưởng và phát triển tốt, ít dịch bệnh, tỷ sống rất cao đạt trên 95%. Với giá trung bình từng loại như sau: cá rô phi, cá diêu hồng dao động từ: 35.000- 45.000đ/kg, cá lăng nha 80.000đ/kg, ít dịch bệnh, lại có thể nuôi được nhiều, nhờ vậy mà việc nuôi cá lồng thực sự đã trở thành một sinh kế ổn định cho người dân nơi đây.
Theo như Anh Đinh Xuân Mạnh - Chủ tịch HĐQT - Giám đốc HTX thủy sản Yên Lập cho biết, ngay từ khi HTX có ý tưởng nuôi cá trên lòng hồ Ngoài Giành đã được Liên minh HTX tỉnh tư vấn, trợ giúp các thủ tục pháp lý, sau khi triển khai nuôi đã được Chi Cục thủy sản hỗ trợ 6.000 con cá giống Trắm cỏ và thuốc phòng trừ dịch bệnh cho cá. Anh Mạnh cho biết, với 10 lồng nuôi cá nếu nuôi thuận lợi, đạt chất lượng thì một năm sẽ có nguồn thu khoảng trên 250 triệu đồng. Nói về kỹ thuật thì trong quá trình nuôi, các lồng được kết nối với nhau một cách hợp lý, khoảng cách giữa các phao, bè phù hợp, đảm bảo cự ly, lưu thông mặt nước, giúp tránh nguy cơ lây lan dịch bệnh cho cá. Theo Anh Mạnh nuôi cá ở đây, yếu tố quyết định thành công là nhờ có dòng nước lưu thông phía dưới lòng hồ nên không phải lo lượng thức ăn thừa, phân cá như nuôi trong ao, do đó giảm thiểu được khâu xử lý môi trường, từ đó giảm được rất nhiều chi phí. Lợi thế dòng nước lưu thông liên tục còn cung cấp lượng oxi cho cá khi nuôi với mật độ cao, nên thuận lợi cho cá nuôi phát triển tốt, chất lượng thịt cá chắc, ngon hơn. Điển hình như đối với các lồng nuôi Cá chép giòn, nuôi khoảng 9 tháng khi đạt trên 1 kg, lúc này người nuôi mới vỗ béo bằng hạt đậu tằm (còn gọi là đậu ván đỏ, đậu răng ngựa), cá sẽ trở thành cá chép giòn. Da thịt cá trở nên săn chắc và khi ăn có độ giòn và hương vị đặc biệt. Sau khi nuôi vào giòn từ 4-6 tháng trở lên, cá đạt độ giòn, và đạt trọng lượng từ 2,5 kg trở lên có thể xuất bán. Cá chép giòn là loại cá giàu chất dinh dưỡng, thịt giòn, thơm ngon, được thị trường ưa chuộng, giá thành cao nên được HTX ưu tiên lựa chọn và phát triển.
Nói về kỹ thuật phòng trừ bệnh cho cá, anh Mạnh cho biết: Khi nuôi cá lồng trên lòng hồ điều quan trọng nhất để biết cá có bị bệnh hay không chính là hàng ngày chúng ta phải quan sát, theo dõi cá ăn, bơi để phát hiện cá bị bệnh, nếu cá bị bệnh sẽ xuất hiện những triệu chứng như có các vết thương nhỏ trên da (phía mặt lưng), đường kính khoảng 3 - 5 mm, những vết thương này sẽ phát triển thành những khối u rỗng bên trong cơ, da bị mất sắc tố, vây đuôi tưa rách; cá bỏ ăn, bơi lờ đờ. Đây là bệnh nguy hiểm gây chết cá hàng loạt và rất khó điều trị. Giai đoạn gây hại nặng nhất từ cá hương lên giống và từ giống đến dưới 600 gam/con. Khi cá nhiễm bệnh, có thể sử dụng Florphenicol hoặc Doxycycline liều lượng 3 - 5 g/100 kg cá/ngày, cho ăn liên tục 7 ngày; bổ sung thêm Vitamin C để tăng cường sức đề kháng cho cá với liều lượng 2 – 3 g/100 kg cá/ngày, ăn liên tục 5 ngày. Thuốc được trộn vào thức ăn viên có áo dầu hoặc chất kết dính.
Để phòng bệnh cho cá, cần lựa chọn con giống khỏe mạnh, không nhiễm bệnh. Sát trùng các dụng cụ như lưới, vợt, sọt, ống dây bằng Chlorine 10 - 15 g/m3 trong 30 phút, rửa nước sạch và phơi khô sau khi sử dụng. Cá chết được vớt ra khỏi lồng càng sớm càng tốt. Không vứt cá chết bừa bãi ra lòng hồ, trên mặt đất, cần được chôn vào hố cách ly có rải vôi bột để tiệt trùng.
Chia sẻ kinh nghiệm nuôi cá lồng, anh Mạnh cho biết: Nuôi cá lồng trên lòng hồ mang lại hiệu quả kinh tế đáng kể. Ngoài tận dụng một phần thức ăn có sẵn tự nhiên trong mặt nước, thì môi trường nước ít ô nhiễm sẽ giúp cá lớn nhanh, qua đó làm giảm đáng kể chi phí thuốc phòng trừ, dịch bệnh. Nuôi cá lồng điều chú ý nhất là cần thường xuyên theo dõi tăng trưởng đàn cá, kiểm tra an toàn lồng... Thường xuyên theo dõi diễn biến của môi trường nước, quan sát các hoạt động bơi lội của cá để có các biện pháp xử lý kịp thời.
Ngoài nuôi cá lồng trên lòng hồ Ngòi Giành, HTX thủy sản Yên Lập hiện đang ươm nuôi và cung cấp cho thị trường các loại cá giống, như: Chép, trắm, rô phi, trê đồng…. Với diện tích hàng chục héc ta mặt nước tại hai xã Xuân Viên và Mỹ Lương, mỗi năm HTX đã cung cấp cho thị trường trong và ngoài tỉnh như: Phú Thọ, Hưng Yên, Hải Dương, Bắc Giang… hàng chục tấn cá giống với doanh thu đạt từ 2 - 2,5 tỷ đồng/năm, tạo việc thường xuyên từ 7-10 lao động địa phương, với mức lương từ 5-7 triệu đồng/người/tháng, qua đó HTX đã góp phần thúc đẩy các hộ thành viên có thu nhập cao và làm giàu từ nghề ươm cá giống.
Bằng kinh nghiệm, sự tâm huyết của Chủ tịch Hội đồng quản trị, các thành viên HTX và định hướng rõ ràng, cộng với sự tư vấn, trợ giúp từ các cơ quan chuyên môn của tỉnh, hy vọng thời gian tới HTX thủy sản Yên Lập sẽ phát triển mạnh mẽ nghề nuôi cá lồng trên lòng hồ Ngòi Giành, mở rộng đầu tư từ 10 lồng như hiện nay lên 30 lồng nuôi cá. Qua đó thúc đẩy một số hộ dân có nhu cầu, điều kiện phát triển nghề nuôi cá lồng, góp phần thay đổi cơ cấu sản xuất nông nghiệp tại địa bàn các xã Trung Sơn, Xuân Viên, huyện Yên Lập.
Nguyễn Hồng Sơn
PGĐ Trung tâm tư vấn HTKTTT, Liên minh HTX tỉnh