Phú Thọ mảnh đất cội nguồn của dân tộc Việt Nam, không chỉ được biết đến với lễ hội Đền Hùng linh thiêng, mà còn hấp dẫn du khách bởi những làng nghề truyền thống mang đậm dấu ấn văn hóa. Trong đó, làng nghề nón lá Gia Thanh (xã Dân Chủ) là điểm đến độc đáo, nơi du khách có thể chiêm ngưỡng, trải nghiệm và mang về những chiếc nón lá tinh xảo, biểu tượng của nét đẹp lao động và văn hóa Việt.
Nghề làm nón lá ở Gia Thanh đã hình thành từ lâu đời, được cha ông truyền lại qua nhiều thế hệ. Đến nay, người dân vẫn miệt mài giữ lửa nghề, xem đây không chỉ là kế sinh nhai mà còn là niềm tự hào về bản sắc quê hương. Hợp tác xã (HTX) dịch vụ nông nghiệp Gia Thanh là đơn vị tiên phong trong bảo tồn và phát triển nghề, gắn kết sản xuất với du lịch để nâng tầm thương hiệu nón lá Phú Thọ. Với lợi thế cảnh quan “rừng cọ, đồi chè”, nguyên liệu làm nón luôn sẵn có: lá cọ, tre, nứa, mo măng, mo diễn… được khai thác ngay từ vườn nhà, thân thiện với môi trường. Từ những nguyên liệu giản dị ấy, người thợ khéo léo tạo nên sản phẩm mang hồn quê và nét riêng của vùng trung du đất Tổ.
Mỗi chiếc nón Gia Thanh trải qua quy trình công phu với nhiều công đoạn: Lựa chọn nguyên liệu, làm vành, là lá, khâu nón… Trong đó, khâu là công đoạn khó nhất, quyết định độ bền, tính thẩm mỹ và giá trị của sản phẩm. Những đường khâu nhỏ, thẳng và đều tăm tắp chạy vòng quanh vành nón thể hiện sự kiên nhẫn và tay nghề tinh tế của người thợ. Đặc biệt, nón Gia Thanh được lợp hai lớp lá, ở giữa chèn thêm mo tre hoặc mo diễn, giúp nón chắc chắn, bền đẹp và che mưa nắng tốt hơn. Nhờ sự cầu kỳ ấy, mỗi chiếc nón không chỉ là vật dụng che nắng mà còn là một tác phẩm nghệ thuật, mang hơi thở và tâm huyết của người thợ.
Năm 2023, nón lá Gia Thanh của HTX dịch vụ nông nghiệp Gia Thanh được chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao. Đây là bước ngoặt quan trọng, mở ra cơ hội quảng bá và đưa sản phẩm vươn xa hơn trên thị trường. Hiện nay, nón Gia Thanh được tiêu thụ tại nhiều tỉnh thành như Vĩnh Phúc, Yên Bái, Hà Nội… đặc biệt được khách du lịch quốc tế ưa chuộng như một món quà lưu niệm mang đậm dấu ấn văn hóa Việt. Mỗi chiếc nón có giá bán từ 120.000 - 150.000 đồng, phù hợp để làm quà tặng, trang trí hoặc phụ kiện thời trang. HTX cũng tích cực kết nối quảng bá thông qua các hội chợ, mạng xã hội và hướng đến triển khai bán hàng trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki… góp phần mở rộng kênh tiêu thụ và lan tỏa thương hiệu.
Không chỉ dừng lại ở sản phẩm thủ công, nón lá Gia Thanh còn là “cầu nối” đưa du khách tìm về giá trị văn hóa truyền thống. Đến với làng nghề, du khách được trực tiếp trải nghiệm các công đoạn làm nón, lắng nghe câu chuyện về nghề và cuộc sống của người dân. Đây chính là điểm nhấn biến nón lá Gia Thanh trở thành sản phẩm du lịch làng nghề đặc sắc, góp phần đa dạng hóa sản phẩm du lịch của Phú Thọ.
Nón lá Gia Thanh vì thế không chỉ đơn thuần là một chiếc nón, mà còn là biểu tượng của sự khéo léo, cần cù, đồng thời lưu giữ những phong tục, tập quán và bản sắc văn hóa của cộng đồng. Việc bảo tồn và phát triển làng nghề không chỉ mang lại giá trị kinh tế, mà còn góp phần làm phong phú thêm hành trình khám phá Đất Tổ đối với mỗi du khách gần xa.
Lan Anh
Liên minh HTX tỉnh Phú Thọ