Nằm giữa những cánh đồng lúa xanh bát ngát của xã Dân Chủ (Phú Thọ), làng Vai từ lâu đã được biết đến như cái nôi của nghề làm mì gạo truyền thống. Trải qua hơn ba thập kỷ, những sợi mì trắng ngần, dẻo dai không chỉ hiện diện trong bữa cơm gia đình mà còn trở thành sản phẩm đặc trưng, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân và khẳng định bản sắc quê hương.
Để phát triển nghề làm mì gạo theo hướng bền vững, năm 2010, Hợp tác xã Dịch vụ Nông nghiệp Trị Quận được thành lập, tập hợp các hộ sản xuất cùng liên kết, chia sẻ kinh nghiệm, góp vốn và đưa mì gạo từ sản phẩm truyền thống trở thành hàng hóa có thương hiệu. Nhờ sự chung tay này, chất lượng và mẫu mã sản phẩm ngày càng được nâng cao, thị trường tiêu thụ mở rộng cả trong và ngoài tỉnh. Đến năm 2023, “Mì gạo làng Vai” đã chính thức được công nhận đạt chuẩn OCOP hạng 3 sao, dấu mốc quan trọng khẳng định thương hiệu nông sản địa phương.
Nói về nghề làm mì gạo ở làng Vai, nhiều người không thể không nhắc đến gia đình bà Nguyễn Thị Soạn , một trong những hộ gắn bó lâu năm với nghề và là thành viên tích cực của HTX. Bà cho biết: “Trước kia, cả làng chỉ có vài hộ làm mì, làm bún thủ công. Nay nhờ ứng dụng máy móc, vừa tiết kiệm công sức, vừa tăng năng suất. Mỗi ngày gia đình tôi sử dụng khoảng 2 tạ gạo, cho ra gần 190kg mì khô. Chọn giống gạo Khang Dân, sợi mì vừa dẻo, vừa dai, nấu không nát, làm đến đâu bán hết đến đó, cuộc sống ổn định hơn nhiều.”
Hiện nay, gần chục hộ thành viên HTX đang sản xuất tập trung, mỗi năm cung ứng ra thị trường hàng chục tấn mì gạo chất lượng cao; năm 2024, sản lượng đạt gần 50 tấn. Toàn bộ quy trình sản xuất được kiểm soát chặt chẽ, đảm bảo an toàn thực phẩm, nguyên liệu được tuyển chọn kỹ càng và thân thiện với môi trường. Không chỉ dừng lại ở thị trường truyền thống, “Mì gạo làng Vai” hiện đã có mặt tại nhiều cửa hàng, siêu thị mini trong và ngoài tỉnh. HTX cũng đẩy mạnh quảng bá trên sàn thương mại điện tử, từng bước đưa sản phẩm tiếp cận với người tiêu dùng cả nước, hướng tới xuất khẩu trong tương lai.
Với lợi thế đồng lúa sẵn có cùng tinh thần cần cù, sáng tạo của người dân, thương hiệu “Mì gạo làng Vai” đang ngày càng khẳng định chỗ đứng trên thị trường. Từ món ăn dân dã nơi làng quê, nay sợi mì trắng ngần ấy đã trở thành niềm tự hào, không chỉ giữ hồn ẩm thực truyền thống mà còn mang lại sinh kế bền vững cho người dân nơi đây.
Nguyễn Doãn Đăng
Liên minh HTX tỉnh Phú Thọ